Chương 40: Tranh đấu

Lý Mộ Bạch nhìn tờ thông báo dán trên tường, học sinh tụ tập ngày một đông, thậm chí các tiên sinh trong học viện cũng nghe tiếng mà kéo đến, kích động vỗ đùi, tán thưởng bài thơ này kỹ xảo điêu luyện mà lại không hề có vẻ cầu kỳ, lời lẽ mộc mạc mà chứa đựng đạo lý chí cao.

Tai Lý đại nho khẽ động, bắt được những lời trò chuyện đứt quãng theo gió núi bay tới:“Trước có một bài ‘Thiên hạ hà nhân bất thức quân’, nay lại xuất hiện một bài thơ khuyến học, chẳng lẽ đạo thi từ của giới nho học Đại Phụng ta sắp quật khởi trở lại rồi sao?”

“Hai trăm năm nay, tác phẩm thi từ xuất sắc chỉ có lác đác vài bài. Nay lại có thêm hai tuyệt tác này, thế hệ người đọc sách chúng ta cuối cùng cũng có thể ngẩng mặt với hậu thế.”

“So với ‘Thiên hạ hà nhân bất thức quân’, bài thơ khuyến học này nhất định sẽ được lưu truyền rộng rãi hơn, sẽ luôn được người đời mang ra để răn dạy sĩ tử.”

“Sao lại không có ký tên? Là tác phẩm của vị đại nho nào vậy?”

“Bài thơ không có ký tên này nhất định sẽ được lưu truyền rất rộng…”

Lý Mộ Bạch giật mình, liếc mắt nhìn hai vị hảo hữu đang thì thầm trò chuyện, rồi bất động thanh sắc lùi ra, rời khỏi đám đông.

Trương Thận chợt nhận ra Lý Mộ Bạch đã biến mất: “Thuần Tĩnh huynh đâu rồi?”

“Vừa rồi còn ở đây mà…” Trần Thái nhìn quanh, rồi đưa tay chỉ về phía bức tường thấp: “Ở đằng kia.”

Trương Thận nhìn theo hướng tay chỉ, trông thấy Lý Mộ Bạch đang lách khỏi đám học sinh, cầm bút viết gì đó lên trang giấy khổ lớn. Trương Thận và Trần Thái ngưng thần tụ ý, trong thoáng chốc, con ngươi trở nên sâu thẳm, cảnh vật cách đó hơn trăm mét hiện ra rõ mồn một.

Hai người thấy rõ, bên cạnh ba chữ “Thơ Khuyến Học”, Lý Mộ Bạch viết thêm một hàng chữ nhỏ: “Cuối năm Canh Tý, đầu năm Tân Sửu, thầy ta Mộ Bạch khuyên dạy việc học, ta cảm khái nên làm bài thơ này.”

Ý là, vào cuối năm Canh Tý đầu năm Tân Sửu, lão sư Lý Mộ Bạch khuyên ta nên chuyên tâm học hành, ta vô cùng tán thành, bèn viết ra bài thơ này.

Đến thế này mà cũng nhận vơ được sao?

Hai vị đại nho thoáng chốc tâm cảnh nổ tung.

“Lão tặc vô sỉ, mau buông bút xuống!”

***

Nhã các phía sau thư viện được xây dựa lưng vào núi, phía đông giáp với một con thác sáu tầng, phía tây là một rừng trúc bốn mùa xanh tốt. Cây trúc là loài hiếm ở phương Bắc, khó trồng, khó sinh sôi. Cảnh tượng măng mọc như nấm sau một đêm mưa giông sấm sét chỉ có thể thấy ở phương Nam. Các tiên sinh của thư viện đã phải đưa giống trúc từ phương Nam về, cần cù chăm bón, mất năm mươi năm trời mới vun trồng được một rừng trúc tươi tốt thế này.

Người đọc sách có một tình yêu đặc biệt với cây trúc, ca ngợi khí khái của nó, thường lấy trúc để ví với người, ví với mình.

Viện trưởng Vân Lộc thư viện có lần đi ngang qua, thấy rừng trúc um tùm, không sợ giá lạnh, khí khái bốn mùa, bèn nghĩ: “Đây chẳng phải là hình ảnh của chính ta sao? Mọi người ra ngoài hết đi, sau này ta sẽ ở đây.”

Thế là, nhã các này trở thành nơi bế quan của Viện trưởng.

Bên trong phòng trà trang nhã, một lão giả mặc áo gai và một nữ tử mặc hoa phục đang ngồi đối ẩm. Bên ngoài nhã các, một hàng giáp sĩ mặc áo giáp, tay cầm binh khí đang đứng canh gác.

Lão giả tóc đã hoa râm, buông xõa tùy ý, toát lên vài phần lôi thôi và phóng khoáng. Nếp nhăn ở khóe miệng và ấn đường hình chữ “Xuyên” (川) cực sâu, nhưng khi cười lên, vết chân chim ở đuôi mắt còn sâu hơn cả hai cái trước. Chỉ nhìn bề ngoài, khó ai có thể nghĩ lão nhân ăn vận như một nho sĩ nghèo túng này lại chính là Viện trưởng của Vân Lộc thư viện, người đứng đầu giới Nho gia đương thời.

Nữ tử ngồi đối diện ông, tuổi đã qua đôi mươi nhưng vẫn búi tóc xoắn ốc đơn giản, cài một cây trâm vàng hình chiếc lá lấp lánh, rõ ràng là trang phục của người chưa xuất giá. Nàng mặc một chiếc váy dài màu xanh nhạt lộng lẫy, vạt váy trải dài trên mặt đất. Dung mạo nàng thanh lệ thoát tục, tựa như một đóa sen trong nước, trong sạch mà không diễm lệ. Đôi mắt trong veo của nàng như một mặt gương băng, trong sự trong suốt ấy lại khó giấu được vẻ cao ngạo và lộng lẫy. Thân thể đã sớm nảy nở, đường cong uyển chuyển mê người.

“Nửa năm không gặp, tóc Viện trưởng lại thêm nhiều sợi bạc,” Trưởng công chúa lên tiếng, giọng nói cũng có phần lạnh lùng.

“Đều là phiền não cả thôi.” Viện trưởng cười ha hả, uống một ngụm trà.

“Hôm nay lên núi, nghe các đệ tử trong viện ngâm nga một bài thơ: ‘Mạc sầu tiền lộ vô tri kỷ, thiên hạ hà nhân bất thức quân!’. Một tác phẩm xuất sắc như vậy, bản cung nghe mà vô cùng yêu thích, không biết là tác phẩm mới của vị đại nho nào?” Trưởng công chúa khẽ lay động ánh mắt, như thể mặt gương băng vừa rạn vỡ.

Viện trưởng Triệu Thủ nghe vậy, lắc đầu bật cười.

“Cớ gì Viện trưởng lại cười ta?”

“Lão phu không phải cười Công chúa, mà là cười Vân Lộc thư viện tuy nhân tài đông đúc, nhưng lại không bì được với một người. Không, phải nói là toàn bộ giới nho học của Đại Phụng đều đã tư tưởng xơ cứng, cứng nhắc, thiếu đi linh khí, mà thi từ thì lại cần nhất là linh khí.”

“Lời này của Viện trưởng, ngược lại khiến bản cung thêm phân vân.” Trưởng công chúa vẻ mặt điềm tĩnh, bàn tay ngọc ngà xinh đẹp mân mê chén trà, tư thế uống trà cao quý ưu nhã.

Triệu Thủ thở dài: “Người làm ra bài thơ này không phải người đọc sách, mà là một tên tư lại ở huyện Trường Lạc.”

Nét mặt Trưởng công chúa khẽ biến đổi.

Vị Trưởng công chúa này của vương triều Đại Phụng khác hẳn những nữ tử bình thường. Các tiểu thư khuê các xuất thân từ gia đình khoa bảng, tinh thông cầm kỳ thư họa đã được xem là tài nữ. Còn vị Trưởng công chúa này, nàng theo Ngụy Uyên học đánh cờ, theo Trương Thận học binh pháp, theo Trần Thái học đạo trị quốc. Kinh điển của thánh nhân nàng thuộc làu làu, văn chương sách luận không thua kém học sinh Quốc Tử Giám. Học rộng biết nhiều, tài năng uyên bác. Năm mười tám tuổi, Hoàng đế đã đặc cách cho nàng tham gia vào công việc biên soạn sách ở Hàn Lâm Viện. Năm ngoái, Trưởng công chúa còn định biên soạn lại quốc sử của triều đại trước, nhưng vấp phải sự phản đối của quần thần, cuối cùng đành bỏ dở.

“Viện trưởng thật sự không cân nhắc việc ra làm quan sao?” Ánh mắt Trưởng công chúa chân thành, ngữ khí nghiêm túc: “Nho gia lấy con người làm gốc, thọ nguyên vốn không dài, Viện trưởng đừng nên lãng phí năm tháng nữa.”

Rất ít người biết, chức Thông chính sứ ở Thanh Châu vốn dĩ được trao cho Triệu Thủ. Chỉ là ông đã từ chối nhậm chức, đồng thời dâng thư lên triều đình, tiến cử Tử Dương cư sĩ.

“Nếu lãng phí năm tháng mà có thể mở ra một con đường cầu học cho hậu thế, lão phu sao lại không làm?” Triệu Thủ thở dài: “Đáng tiếc ngộ đạo trong rừng trúc hơn mười năm, dốc hết tâm huyết, cũng không vượt qua được lạch trời mà Trình thị á thánh đã vạch ra.”

“Viện trưởng chấp niệm quá sâu, hà tất phải như vậy.” Trưởng công chúa điềm nhiên tự rót trà cho mình. “Phụ hoàng mời ngài ra làm quan là dự định trọng dụng lại Vân Lộc thư viện. Nếu ngài thật sự nghĩ cho học trò của Vân Lộc thư viện thì không nên từ chối.”

Triệu Thủ mỉm cười nói: “Là vì ngày càng không khống chế nổi Ngụy Uyên, hay là vì thủ đoạn tranh quyền của đám vương công quý tộc ngày càng sắc bén?”

“Là vì bách tính Đại Phụng, vì lê dân thiên hạ.” Trưởng công chúa nói từng chữ, xuất phát từ tận đáy lòng.

Nụ cười trên mặt Triệu Thủ càng thêm vẻ mỉa mai.

Giọng nói lạnh lùng của Trưởng công chúa chợt biến đổi, nàng thở dài: “Sau trận Sơn Hải Quan, quốc lực Đại Phụng ngày càng suy yếu, thiên tai liên miên mấy năm không dứt. Tham quan ô lại nhiều không kể xiết, nạn bè lũ quan lại ngày càng hiện rõ.”

“Các vị đại thần trong triều chỉ biết tranh giành phe phái, những kẻ chỉ biết nói suông thì nhiều vô số, còn người thật sự làm việc để chấn hưng đất nước thì lại lác đác không có mấy. Viện trưởng, đế quốc này đang thiếu một người có thể chắp vá lại giang sơn.”

Nói xong, nàng không đợi Triệu Thủ mở lời, lại chậm rãi nói tiếp: “Ba năm trước, Man tộc phương Bắc xé bỏ hòa ước, nhiều lần xâm phạm biên cảnh, cướp bóc dân lành.”

“Man di phương Nam phá hoại đường dịch trạm, đánh lén quân đồn trú, mưu đồ đoạt lại đất cũ.”

“Các nước Tây Vực thì thờ ơ đứng nhìn, Phật môn nhân cơ hội đó gây áp lực, muốn truyền giáo vào Trung Nguyên.”

Giọng nàng ngày càng cao, không còn thanh lãnh nữa: “Viện trưởng, thân là người đọc sách, chẳng lẽ không nên thực hiện hoài bão, vực dậy quốc uy hay sao?”

Triệu Thủ nhìn chằm chằm Trưởng công chúa một lúc, rồi dời ánh mắt khỏi gương mặt thanh lệ thoát tục mà vẫn mang theo khí chất cao quý ấy, nhìn ra rừng trúc xanh um ngoài cửa sổ, lắc đầu thở dài: “Không phải không muốn, chỉ là thời cơ chưa tới. Trưởng công chúa mời về cho.”

Trong mắt Trưởng công chúa không giấu được vẻ thất vọng. Nàng đang định cáo từ rời đi thì ngoài nhã các vang lên tiếng bước chân dồn dập. Một tiên sinh trong học viện vội vã chạy vào, hô lớn:

“Viện trưởng, đại sự không hay rồi! Lý Mộ Bạch, Trương Thận và Trần Thái, ba người họ đang đánh nhau!”