Câu tục ngữ "Đi một ngày đàng, học một sàng khôn" đã quen thuộc đến nỗi ăn sâu vào máu mỗi người Việt. Từ thuở còn bé thơ, chưa biết mặt chữ, ta đã nghe người lớn nhắc đi nhắc lại. Nó quen thuộc, thậm chí có vẻ cũ kỹ, nhưng chưa bao giờ lỗi thời, dù là quá khứ, hiện tại hay tương lai.
Và giờ đây, tôi đang thấm thía cái "mệnh đề" mà ngày xưa mình hay nghêu ngao tập đọc, tập viết ấy...
Chỉ vỏn vẹn 5 ngày tự lập đầu tiên, tôi đã có những trải nghiệm mới mẻ. Những bài học đầu đời không đến từ những người thầy đáng kính trên giảng đường với kiến thức hệ thống, vĩ mô, mà lại từ những bác xe ôm, bốc vác, thợ hồ, những đứa trẻ đánh giày, bán đồ lưu niệm, những kẻ móc túi, những "đồng nghiệp" sinh viên... và cả chị - một cô gái ở tận đáy xã hội. Họ đã cho tôi những bài học sần sùi, gai góc, nhưng chân thật về cuộc sống mà tôi sắp phải đối mặt.
Cuộc đời, không hề đơn giản...
Hai ngày sau khi trở về từ Hà Nội, nỗi buồn và sự hụt hẫng vẫn còn nguyên vẹn. Chị đã ra đi thanh thản, để lại cho cuộc đời và cho tôi biết bao câu hỏi về sự trầm luân của kiếp người, về sự nghiệt ngã của số phận, và về lòng trắc ẩn trong xã hội này, liệu còn tồn tại?
- Hiếu! Ra ăn cơm đi con! - Tiếng mẹ gọi sao mà thân thương đến lạ.
- Dạ vâng! Con ra ngay ạ!
Bữa cơm gia đình chỉ có hai mẹ con. Trước kia, mỗi khi đi ngang qua nhà ai vào giờ này, thấy cảnh xum vầy, đông vui, đầm ấm, tiếng cười nói rôm rả, tôi lại chạnh lòng, tủi thân. Dù cố gắng gạt bỏ nỗi buồn và những suy nghĩ đang ngổn ngang trong đầu, cảm giác ấy vẫn cứ đeo bám.
- Đang nghĩ gì vậy con? Hôm nay mẹ nấu nhiều cơm lắm, sắp nhập học rồi phải ăn nhiều vào mới có sức, có thực mới vực được đạo mà... này, ăn thử món cá xem...!
- Vâng! Con xin. - Nhận miếng cá mẹ gắp, sống mũi tôi cay cay. Chạnh lòng, tủi thân ư? Mình còn muốn gì hơn khi có một người mẹ yêu thương, chăm sóc đến vậy. So với chị, ông trời đã đối xử với mình quá tốt rồi. Hạnh phúc của một gia đình ư...? Bỗng nhiên tôi nhìn mẹ mỉm cười:
- Mẹ cũng ăn đi này, con thấy dạo này mẹ gầy lắm!
Mẹ đón miếng thịt tôi gắp, ánh mắt ngạc nhiên xen lẫn khó hiểu:
- Ông tướng hôm nay làm sao thế? Mọi hôm chỉ biết cắm cúi ăn, hôm nay tự nhiên lại gắp cho mẹ nữa cơ đấy?
- Cơm mẹ nấu lúc nào cũng ngon! - Tôi nháy mắt cười xòa. Tự nhiên thấy ấm áp lạ thường, cái cảm giác này đã bị tôi lãng quên từ lâu bởi những suy nghĩ mặc cảm trẻ con. Hạnh phúc gia đình vẫn luôn ở bên, bên người mẹ đã hy sinh cả cuộc đời vì tôi. Từ khi tôi sinh ra, mẹ và tình yêu của mẹ đã là gia đình của tôi rồi.
Phải! Nên bằng lòng và trân trọng những gì mình có, vì đó là món quà mà cuộc sống đã ưu ái dành tặng.
Chưa bao giờ tôi ăn một bữa cơm ngon đến thế...
Buổi chiều, mẹ đi làm. Tôi vẫn chìm đắm trong những suy nghĩ miên man về cuộc sống, về tương lai... Chao ôi! Cái đầu tôi sắp nổ tung mất, sao không thể ngừng suy nghĩ và cho nó nghỉ ngơi một chút nhỉ?
- Cộc! Cộc! - Tiếng gõ cửa vang lên.
- Ai đấy?
- Đại ca! Là em đây - Tiếng thằng Sơn.
Tôi ra mở cửa, nó nháy mắt với nụ cười quen thuộc:
- Trà đá đi đại ca!
Nhâm nhi ngụm trà đá mát lạnh, lòng dịu đi, tôi nhìn lên cổng trường cấp 3 cũ. Sắp khai giảng rồi, vài tốp học sinh đang tập văn nghệ. Nhìn chúng, tôi bồi hồi nhớ lại buổi chia tay cuối cấp. Cả lớp học ngập tràn phượng và bằng lăng, "chiến lợi phẩm" của đám con trai chúng tôi, dậy từ 3h sáng đột nhập vào ủy ban hái trộm. Phượng ở trường đã trụi lá từ mấy hôm trước rồi, đành liều mình vậy, chia tay mà thiếu những món quen thuộc ấy thì mất chất học sinh lắm. Tụi con gái bất ngờ lắm, vài đứa rơm rớm nước mắt. Mấy thằng con trai thì quần áo xộc xệch, lấm lem, te tua vì bị bảo vệ và chó đuổi chạy trối chết, vẫn nhe răng cười, nụ cười gượng gạo, nghẹn ngào... Ai cũng ý thức được đây là buổi nghịch ngợm cuối cùng của tuổi học trò...
Thằng Sơn dường như cũng có cùng tâm trạng, hôm nay nó lạ lắm.
- Đại ca! - Bỗng nó quay sang tôi.
- Gì vậy?
- Đại ca có tin tức gì của sếp không?
Nó lại nhắc đến nàng, bất giác tôi nhìn về phía cổng trường, có hai cô cậu học sinh muộn học đang đứng tần ngần, hình như là tôi và nàng ngày xưa?
- Đại ca!! Sao không trả lời em vậy? - Giọng thằng Sơn kéo tôi về thực tại. Tôi thất thần quay sang nó.
- Không... tao! Từ ngày ấy, tao không có một chút tin tức nào về Ngọc cả..!
- Đại ca sẽ đi tìm sếp chứ? - Nó có vẻ nghiêm túc.
- Ừm, nhưng không phải lúc này. - Tôi trầm ngâm.
Nó khẽ thở dài:
- Sếp đã rất khổ tâm... hôm ấy, khi đưa bức thư gửi đại ca cho em, sếp đã khóc rất nhiều, khiến em cũng không kìm được nước mắt.
Nghe nó nói, tim tôi nhói đau. Cái thằng chết tiệt! Sao lại nhắc chuyện cũ. Tôi cúi gằm mặt, mím chặt môi, nhưng không ngăn được những giọt nước mắt mặn chát đang rơi xuống ly trà đá. Dù nó không nói, tôi cũng biết mà... biết "công chúa mít ướt" là đồ nói dối... dối trá...
- Em định chạy sang báo tin cho đại ca ngay, nhưng sếp đã ngăn em lại, bắt em hứa là khi nào sếp đi rồi mới được sang đưa thư cho đại ca. Em xin lỗi... nếu biết trước đại ca buồn như vậy, em đã...
- Mày im đi! - Tôi bịt chặt tai, hét lên ngắt lời nó.
- Dạ vâng! Em im... - Nó tiu nghỉu.
- Mày cứ ngồi đây đi, tao về trước. - Tôi lau nước mắt rồi đứng dậy. Nghe nó nói thêm nữa, chắc tôi khóc òa lên mất.
- Đại ca! Khoan đã - Nó gọi giật giọng.
- Gì, cứ nói đi?
- Đại ca! Em sắp đi rồi, em ra đây chào anh.
Tôi sững người, quay lại hỏi:
- Mày đi đâu? Không ôn thi tiếp năm nữa à!?
- Em có ôn thêm 100 năm nữa cũng vậy thôi, tài hèn sức mọn, không học "tanh tưởi" như đại ca được - Nó nhe răng cười.
- Thế mày định đi đâu?
- Em đi buôn!
- Cái gì!?? - Tôi bật cười:
- Mày mà đi buôn á, giờ tường nhà vệ sinh cứng lắm, không đục được đâu, với lại chị em giờ cũng cảnh giác lắm ông tướng ạ.
- Đại ca cứ trêu em! - Nó đỏ bừng mặt.
- Ừ, thì không trêu nữa. Rốt cuộc mày định buôn cái gì, ở đâu? - Tôi nghiêm giọng.
- Em qua chỗ ông chú em bên Cộng hòa Séc đại ca ạ!
- Vậy hả?
- Vâng! Ông ấy bảo lãnh em sang.
- Tốt, nhưng cuộc sống bên đó phức tạp hơn ở mình nhiều, mày thích nghi được không?
- Em nghĩ là được! Em qua đó làm ăn tốt, em sẽ bảo lãnh đại ca sang nhé.
- Thôi, tôi xin ông. Chỉ cần ông vác cái xác lành lặn về là tôi mừng cho bố mẹ ông lắm rồi. Sang đó nhìn trộm phụ nữ là đi tù đấy, vớ vẩn mấy thằng cai ngục nó đánh cho mày thành thái giám luôn ấy chứ!
- Đại ca lại trêu em rồi! Đại ca đứng lại! - Nó vùng dậy đuổi theo tôi, hai thằng dồn nhau chạy vào trong trường, rồi lại chạy vòng quanh sân. Mệt nhoài, chúng tôi chạy lên lớp học cũ, mỗi đứa một cái bàn nằm thở dốc.
- Đại...ca!
- Tao nghe nè.
- Đại ca phải đi tìm sếp nhé.
- Ừm...
- Hai người đều là những người em quý và kính nể, em luôn mong hai người hạnh phúc bên nhau mãi mãi.
Nghe nó nói chân thành, tha thiết, tôi bỗng thấy bùi ngùi. Học chung từ cấp 2, lên cấp 3 vẫn học chung, chơi thân từ đầu năm lớp 11. Tôi và nó trái tính nhau hoàn toàn, tôi trầm tính, sống nội tâm, nó thì đầu gấu, nghịch ngợm và háu gái. Đôi khi nó còn tiêm nhiễm vào đầu tôi những tư tưởng không lành mạnh. Bỏ qua những nhược điểm đó, nó sống vô tư, hồn nhiên và hết lòng vì bạn bè. Chẳng hiểu sao nó cứ bám lấy tôi, nên có lẽ cả trường chỉ mỗi tôi chơi thân được với nó. Nó luôn ở bên tôi những lúc tôi buồn nhất, nên giờ nghĩ đến việc sắp chia tay, không biết bao giờ mới gặp lại, tôi cảm thấy như mất đi một điều gì đó.
- Sơn này!
- Đại ca gọi em?
- Dù thế nào, sang bên đó vẫn phải cẩn thận nhé! Hứa với tao là khi nào gặp lại, cả hai đều là những quý ông thành đạt.
- Vâng! Tất nhiên rồi, phải thế mới kiếm được nhiều em xinh chứ - Nó chép miệng.
- Bố khỉ! Lúc nào mày cũng chỉ nghĩ đến gái thế này thì làm ăn được cái gì hả giời? - Tôi thở dài.
- Hehe, rồi em sẽ chứng minh điều đại ca nói là sai lầm!
- Ờ ờ! Để rồi xem! - Tôi lắc đầu ngao ngán, đúng là non sông dễ đổi, bản tính khó dời. Dù sao cũng mong tương lai nó sáng sủa hơn, chứ ở nhà cứ chơi bời lêu lổng thì hỏng sớm.
- Ui, bàn bụi quá... - Bỗng nó hét lên rồi ngồi bật dậy. Tôi cũng giật mình, đưa tay miết lên bàn, một lớp bụi mù bám đầy. Tôi nhăn mặt, tiêu cái áo sơ mi trắng rồi. Quay sang nhìn nó, thấy mặt nó cũng đang méo xệch... Hai thằng nhìn nhau rồi ôm bụng cười phá lên.
- Mấy bé lớp dưới lười trực nhật quá! Bàn ghế lộn xộn, rác rưởi bừa bãi. - Nó chép miệng.
- Mày biết quan tâm đến lớp từ khi nào thế, chẳng phải ngày xưa mày toàn trốn lao động thôi sao? - Tôi bĩu môi.
- Đấy là ngày xưa thôi, giờ quay lại đây thấy cảnh tượng này, tự nhiên em thấy nao lòng. - Nó trầm ngâm.
Tôi nhìn nó sửng sốt, không biết những lời vừa rồi có phải nó nói không nữa. Nhưng mà nó nói cũng đúng với tâm trạng của tôi, dù sao nơi đây cũng đã in dấu biết bao kỷ niệm. Cảnh lớp học ồn ào, sôi nổi ngày xưa bỗng hiện ra trước mắt, bên này đang lúi húi ôn bài, bên kia đám con trai đang đuổi nhau, vật lộn, nô đùa, giấy ném tứ tung. Mấy cái loa phóng thanh của lớp thì đang túm tụm buôn dưa lê, bỗng một cục giấy lạc địa chỉ trúng vào một chàng trai đang chống cằm, mơ màng, là tôi đấy, tôi đang ngắm ai vậy??... Tôi nhìn theo hướng đôi mắt đờ đẫn của mình... Hihi! Tất nhiên là nàng rồi, nàng đang say sưa đọc báo Hoa Học Trò, thỉnh thoảng lại đưa bàn tay búp măng trắng ngần lên bụm miệng cười thích thú... yêu chết đi được...
- Soạt... loạt...!
Tiếng động làm tôi sực tỉnh, tôi và nàng cùng lớp học ồn ào biến mất. Không gian im lặng, trống trải lại bao trùm, tôi bần thần quay sang, há hốc mồm. Tin được không? Thằng Sơn đang cặm cụi kê lại bàn ghế. Tôi dụi mắt nhìn kỹ lại, nó vẫn đang loay hoay làm cái việc mà từ lúc tôi biết nó đến giờ chưa bao giờ thấy nó đụng tay vào, thật không thể tin được!!??
- Mày hôm nay bị làm sao vậy? Tao thấy biểu hiện lạ, có cần tao đưa đi khám bác sĩ không? - Tôi tròn mắt nhìn nó.
- Đại ca! Giúp em đi... - Nó chẳng nhìn tôi, vẫn cắm cúi kê bàn, kéo ghế một cách cần mẫn.
Tôi tủm tỉm cười, "sự đời khó lường thật", rồi cũng nhảy xuống kê cùng nó. Hai thằng miệt mài một lúc, hai dãy bàn ghế đã thẳng tắp. Nó xoa xoa hai bàn tay đầy bụi có vẻ rất hài lòng.
- Đại ca đi giặt giẻ lau rồi lau bàn đi, em chạy ra cầu thang lấy chổi!
Nói xong nó chạy biến đi trước ánh mắt ngơ ngác của tôi. Tôi khẽ lắc đầu rồi cũng làm theo, mang giẻ lau xuống bể nước giặt. Quay lên thấy nó đang cắm cúi... quét phòng. Tôi chẳng muốn bình luận gì thêm, lẳng lặng thực hiện nghĩa vụ mà nó giao... hix... dù sao cũng là một cách tri ân nơi đã cùng chúng tôi đi hết những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời học sinh...
Hai thằng mỗi người một việc, thỉnh thoảng tôi lại liếc mắt nhìn nó, không còn hình ảnh thằng phá phách nhất lớp ngày nào nữa... giờ đây... có lẽ đấy chính là "khoảng lặng" trong lòng nó?? Chắc vậy, tôi khẽ mỉm cười rồi cúi xuống tập trung vào phần việc của mình.
Bỗng tôi khựng lại... chiếc bàn và chỗ ngồi quen thuộc... từ chỗ này... ngày xưa... ánh mắt tinh nghịch... nụ cười... và cái điệu lè lưỡi dễ thương... Suốt những năm cuối cấp, buổi học nào tôi cũng dành vài ánh mắt về nơi đây. Đôi lúc khiến chủ nhân mới của nó hiểu lầm...
Khẽ thở nhẹ, tôi lau mặt bàn một cách nâng niu, trìu mến. Vài dòng chữ nhỏ lẫn giữa những vệt bút loằng ngoằng dần hiện ra sau lớp bụi, khiến tôi chú ý. Tôi cúi xuống nhìn cho rõ...
"... trông bạn ý ngố thật
... sao cứ nhìn mình vậy nhỉ, người đâu mà kỳ quá...
... sao cứ gọi ng ta là mít ướt vậy... ghét thật"
Tôi run run đặt tay lên dòng chữ quen thuộc đang nhòa dần trong mắt, đúng là của nàng rồi, nàng viết từ khi nào? Nỗi nhớ lại trào dâng, tôi không thể kìm chế cảm xúc đang dồn lên đau nhói trong tim.
- Đại ca! Lại làm sao vậy?
Tôi giật mình nói lảng:
- Ờ! Không sao, bụi quá... làm tiếp đi, nhanh nhanh còn về!
Rồi tôi lúi húi lau tiếp, thằng Sơn đứng trố mắt nhìn, nhưng chắc cũng hiểu ra vấn đề. Nó khẽ thở dài rồi tiếp tục công việc. Hai thằng mải miết làm mà chẳng nói với nhau thêm câu nào, trong đầu mỗi người theo đuổi những suy nghĩ khác nhau...
Rồi cái sứ mệnh lao động tình nguyện mà thằng Sơn khởi xướng cũng hoàn thành. Hai thằng mãn nguyện đứng nhìn thành quả...
- Có lẽ đây là lần cuối mình trở lại đây đại ca nhỉ?
- Ừm! Có lẽ vậy - Hướng mắt lưu luyến về chỗ ngồi của tôi rồi sang chỗ ngồi cũ của nàng, những nơi đầy ắp kỷ niệm khiến tôi bồi hồi xúc động, sau này khi bước chân vào đời... liệu có lúc nào mình quay trở lại... Thấy sống mũi cay cay, tôi liền quay đi:
- Về thôi mày!
- Vâng! À mà đại ca chờ em chút! - Nói rồi nó rút con dao bấm chạy lại chỗ ngồi cũ của nó:
- Đại...ca... Hoàng... Sơn... đã...từng... ngồi đây!
Nó vừa lẩm nhẩm vừa khắc từng chữ lên mặt bàn.
Đến là nản với thằng này, đúng là "non sông dễ đổi, bản tính khó dời"... Nghĩ bụng, tôi bước ra ngoài lan can, nhìn xuống sân trường vắng tanh.
"Tự nhiên ra lan can đứng như người mất hồn, đang ngắm cô nào vậy?" - Giọng nói lảnh lót quen thuộc và tiếng cười khúc khích vang lên khiến tôi giật mình quay lại, chẳng có ai cả??
- Đại ca, về thôi - Thằng Sơn đi ra, có vẻ nó đang rất hài lòng với tác phẩm của mình. Tôi bần thần bước theo nó, trong lòng vẫn miên man những hình ảnh ký ức...
Hai thằng lững thững đi giữa sân trường, vài cơn gió chiều thổi nhè nhẹ xào xạc lá khô. Bỗng thằng Sơn quay sang tôi:
- Đại ca!
- Gì mày?
- Đại ca đừng bỏ cuộc nhé!
- Mày nói lần này là lần thứ mấy rồi!?
- Em biết là đại ca vẫn còn...
- Mày lại lắm chuyện rồi đấy - Tôi gắt.
- Nhưng đại ca... - Nó tiu nghỉu nhìn tôi.
- Không phải việc của mày. - Tôi vừa quát vừa bước nhanh về phía trước, rồi quay lại nhìn nó, thấy nó đứng thộn mặt nhìn tôi...
- Tất nhiên là tao sẽ không bỏ cuộc - Tôi mỉm cười.
- Đại ca... phải vậy mới xứng là đại ca của em - Nó cũng nhoẻn cười theo.
Tiếng cười giòn tan của hai thằng vang lên giữa sân trường im ắng. Chẳng cần nó phải tác động, tôi cũng đã có thêm động lực để tự tin thực hiện ước mơ của mình, thực hiện lời hứa với chị...
"Ngọc ơi! Hãy đợi anh nhé!"
- Hai thằng kia, chúng mày vào đây làm gì, ăn trộm hả??? - Vẫn là giọng nói oang oang của bác bảo vệ. Hai đứa giật mình rồi cắm đầu cắm cổ chạy ra cổng trường, thằng Sơn vừa chạy vừa quay lại nhe răng cười:
- Bye bye bố nhé, bọn con sẽ nhớ bố lắm!
Tôi cũng quay lại, thấy "bố" đứng từ xa. Hình như "bố" cũng đã nhận ra hai thằng cựu "nhất quỷ, nhì ma...", "bố" khẽ lắc đầu cười rồi quay đi, chưa bao giờ thấy "bố" hiền như vậy.
Tôi cố gắng nhìn lại hết cảnh vật, thu giữ ở một góc trong tim:
Tạm biệt...