Những ngày hồi đầu đổi mới, học sinh chỉ học nửa buổi. Nửa buổi còn lại, chẳng học thêm học nếm gì hết, thả sức mà chơi. Giáo viên cũng phải làm đủ việc để cuộc sống bớt khó khăn: tăng gia trồng rau quả, hoa màu ở vườn trường. Có người xoay xở buôn bán. Tối về mới soạn bài, chấm bài. Đội con giáo viên thì học về phải đi nhặt lá, nhặt củi để làm đồ thổi cơm. Nhà giáo viên không có ruộng, không có đống rơm to đùng để làm đồ nấu cơm mà phải đi xin cắt rạ, nhặt lá bạch đàn, quét lá tre, nứa và tất cả các loại lá khô có thể cháy được để đun nấu. Cứ cắp cái rổ len lỏi đi qua các vườn nhà và quanh xóm để nhặt lá, kiếm củi. Thú thật cũng có lúc bí. Kiểu, kiếm củi thì phải rút rào, đi mót thì có bông vào bông ra. Lá bạch đàn như có chất dầu ấy, bắt cháy rất nhanh, cháy ào ào, nổ lép bép nhưng tỏa ít nhiệt lượng, không có than đượm. Lá tre khô cháy vừa đủ nhưng nhiều khói. Lá chuối khô cháy lom da lom dom. Lá xoài cháy cũng chẳng đượm, nhanh tàn. Thua rơm hết, rơm cháy đều, ít khói lại tụ than. Tắt cái ghé miệng thổi là bùng lên ngay, không phải thổi đến ù tai, hoa mắt như mấy loại lá kia. Có nhiều khi các cô chú bạn bè của bố mẹ đến nhà tôi chơi với một bao quà to đùng, theo đúng nghĩa đen, đó là một bao rơm to vàng óng. Và thế là được mấy ngày nấu cơm có rơm để ủ vần cơm chín vừa thơm ngon và có cả cháy vàng rộm, vừa giòn vừa bùi để ăn. Vào những mùa mưa dầm gió bấc, đồ lá để nấu cơm bị ẩm phải thổi phồng cả má, ù cả tai mà vẫn khói mù mịt, mắt cay xè vì khói. Mặt mũi lọ lem, hì hục mãi chưa nấu được nồi cơm, thì mẹ tôi mới cho phép dùng đến đống rơm dự trữ, đống rơm của cô chú bác quanh nhà giúp cho và của cả những phụ huynh học sinh góp cho. Nên đống rơm nhà tôi nó bé thôi nhưng tình nghĩa thì to lắm. Có một khoảng trong đống rơm ấy là rơm nếp để làm nem rơm vào dịp Tết. Nói thế để các bạn hiểu cái đống rơm ấy nó quý đến thế nào. Bố tôi làm hẳn một lớp mái bằng tấm cót ép cũ với lá chuối để bảo vệ đống rơm. Mỗi lần dùng là một lần phải xin phép, được duyệt mới được dùng, ví dụ như kho cá rô đồng cần rơm và trấu ủ, hoặc những đợt mưa kéo dài không lấy được củi lá để đun, mới được ra rút rơm về đun nấu. Sau này nhà chú ba cho nhà tôi nửa suất trâu và hai sào rưỡi ruộng thì mới có đống rơm to to hơn chút và cuộc sống mới dễ chịu hơn. Chân đống rơm nằm ngay dưới gốc bưởi rất to và mát nên cũng là chỗ mà chúng tôi tụ tập nghĩ đủ trò để chơi.
Một chiều cả lũ tụ tập ở chân đống rơm bày trò chơi đám ma. Một con cóc sau khi bị nhét thuốc lào vào miệng cho ho khù khụ và đủ trò nghịch ngợm, hành hạ của lũ trẻ nữa thì nó lăn ra chết. Thế là chúng tôi phân công đứa đào huyệt, đứa làm cỗ, đứa tổ chức tang lễ. Chúng tôi làm kèn lá dừa, lấy vung nồi làm thanh la, lấy trống trung thu ra tổ chức đám ma, đủ cả nhập quan, thanh la ba hồi chín tiếng, trống phách kèn đầy đủ. Chuyển cữu, điếu văn, cả ca kèn hờ khóc. Cứ nhè tên thím Hia ra mà réo:
"Thím ơi...... Bây giờ đêm đã khuya rồi. Cháu không khóc nữa hờ hờ cháu nhờ kèn khóc thay. Hờ thím ơi....."
Rồi soạn cỗ, có mía giò, khoai luộc bánh đa nướng. Cỗ bàn xong thì bày trò nung gạch để xây mộ. Thế là ra bờ ao móc đất sét, lấy vỏ bao diêm làm khuôn, hì hục đóng gạch. Vào lò xếp gạch còn ướt nhoe nhoét vào nung. Càng nung gạch chẳng cứng lại được mà chỉ thấy khói mù mịt, tốn bao nhiêu là rơm, củi. Hì hục đến tận xẩm tối thì bị bu cái Liễu réo về:
"- Chết ở đâu rồi mà chưa vác mặt về? Có về mà hốc không, con giời đánh kia?"
Thế là cả lũ ba chân bốn cẳng tan vội. Tôi cũng vọt vào nhà tắm rửa. Được một lát thì thấy tiếng mẹ tôi thất thanh:
"- Ối làng nước ơi! Cháy! Đống rơm nhà tôi cháy rồi! Cứu với!"
Tôi vẫn còn xà phòng dính trên người nhưng thấy lạnh toát. Thôi xong. Cái lò gạch để sát đống rơm, lúc vội về chẳng đứa nào dập cả giờ nó bén vào đống rơm rồi. Xỏ vội cái quần chạy ra thì thấy mấy anh mấy chú xách bồ cào với thùng chạy sang, nhưng chẳng chữa kịp. Đống rơm đã bắt cháy ngùn ngụt, bồ cào có bổ vào kéo xuống cũng chẳng ăn thua, nước té vào như trẻ con đái vào. Lửa bốc ngùn ngụt lên cả cây bưởi làm cành lá nổ lốp đốp. Cành lá bưởi vật vã mềm nhũn ra vì hơi nóng bốc lên ngùn ngụt. Có cả mùi thơm thơm của cành lá bưởi. Mọi người xúm xít kéo dọn mấy thứ ra xa đống rơm còn chịu chết không chữa được. Một lúc sau cả cái đống rơm vàng ấy chỉ còn một đám tro đen bốc khói âm ỉ, lồ lộ tố cáo ra cái lò gạch của chúng tôi. Lần này thì gạch ướt cũng được nung nỏ trắng tinh. Mấy chục viên gạch khuôn vỏ bao diêm khô trắng nằm ngay ngắn cạnh đống rơm đã cháy sạch sẽ. Nên chú ba nhanh chóng kết luận:
"- Cái lò này làm đống rơm cháy rồi."
Ôi, một trong những lần thiếu tinh thần gây hậu quả nghiêm trọng của tôi. Nhưng lần ấy, thay vì ăn đòn thì bố giảng cho tôi một bài về công tác phòng cháy, về thiệt hại của thủy, hỏa, đạo tặc. Nên khi trưởng thành tôi rất chú trọng công tác phòng cháy chữa cháy. Đi đâu vào chỗ lạ là quan sát chỗ thoát hiểm nhanh nhất và cả những vấn đề liên quan đến phòng cháy. Vụ cháy đống rơm đã là bài học theo tôi đến hết cuộc đời.
Đề xuất Tiên Hiệp: Thần Y Trở Lại - Ngô Bình