Chương 118: Thủy Sĩ Lính Đánh Thuê

Dù quân đội có ý muốn hay không, nghị quyết giải giáp quân bị vẫn được quyết định như vậy. Chính phủ tập trung vào quân sự từ trên xuống dưới, đồng thời chuyển hướng xây dựng sang các lĩnh vực khác. Tại nơi này, quốc sách quan trọng hơn về giáo dục bắt buộc, dựa vào sự điều động tích cực của quan liêu, Franz quyết định áp dụng chế độ khảo hạch.

Nói cách khác, kết hợp hiệu quả giáo dục bắt buộc với thăng tiến quan viên, trọng tâm chính là việc thống nhất ngôn ngữ và văn hóa, nhằm dung hòa các dân tộc, tạo nền tảng vững chắc. Franz hỏi Tài chính đại thần Karl: “Theo thống kê từ giáo hội về tư sản, có tới bao nhiêu?” Karl đáp: “Bệ hạ, thống kê vẫn đang tiến hành, tài sản rất đa dạng và phức tạp nên khó đánh giá chính xác giá trị. Ban đầu ước chừng có khoảng 4.78 triệu héc-ta đất, bao gồm đất canh tác, rừng, và đồng cỏ; có 386 mỏ lớn nhỏ, gồm kim, bạc, đồng, sắt, than và các khoáng sản khác; còn có bất động sản là cửa hàng, nhà cửa...”

Franz gật đầu: những tư sản này quả thật khó đánh giá chính xác về giá trị; tiền mặt hay các đồ cổ tranh chữ đã bị nhân viên thần chức tách ra không còn. Dù còn lại tác phẩm nghệ thuật trong giáo đường, chính phủ Áo cũng không thể lấy được. Nhiều bất động sản đã trở thành tài sản của một số nhân viên thần chức, tuy nhiên dưới áp lực của chính phủ, họ buộc phải giao nộp. Đây không phải do họ lựa chọn, nếu không sẽ bị giáo hoàng trừng phạt, thậm chí đưa vào đội cảm tử.

Franz hỏi tiếp: “Những tư sản này ước tính sinh lời hàng năm khoảng bao nhiêu?” Karl đáp: “Khoảng 80 triệu thuẫn, khoản lợi nhuận rất ổn định, hầu như không có biến động lớn.” Những con số này không gây ngạc nhiên, bởi từ xưa đến nay giáo hội vốn là đơn vị giàu có, nhất là ở châu Âu, nơi thờ phụng hệ thống thần linh, giáo hội thường giàu hơn chính phủ nhiều. Họ hưởng nhiều đặc quyền như miễn thuế tài sản giáo hội, có quyền tự do huy động tín đồ quyên góp.

Tuy nhiên, đây là thời kỳ cách mạng tôn giáo. Nếu ở thời Trung Cổ, giáo hội nắm quyền điều khiển hơn nửa lục địa châu Âu; các quốc vương, hoàng đế đều phải dựa vào họ. Franz hỏi tiếp về vấn đề thuế: “Giáo hội còn hưởng loại thuế nào nữa không?”

Đến giữa thế kỷ 19, giáo hội không phải là bên hưởng độc quyền các loại thuế; quân chủ cùng đại quý tộc cũng tranh chia lợi ích. Thay vì đó, khoản thuế giáo dục sư kèm theo được áp dụng; số tiền này chuyển thẳng vào tài chính nhà nước, không được chia sẻ cho bất kỳ ai. Thuế nông sản cổ xưa, bắt nguồn từ thời Cựu Ước, chủ yếu đánh vào sản phẩm nông nghiệp như ngũ cốc, lúa mì, trái cây, rau củ, chăn nuôi với thuế suất cố định 10%. Theo Franz, đến thế kỷ 21 vẫn còn một vài địa phương duy trì loại thuế này. Người Pháp là quốc gia đầu tiên bãi bỏ loại thuế này vào thời đại cách mạng cuối thế kỷ 18; các quốc gia châu Âu khác cũng lần lượt hủy bỏ vào thế kỷ 19, Anh quốc đến năm 1936 mới thực hiện.

Franz hỏi tiếp: “Thuế này ước tính thu khoảng bao nhiêu ở Áo?” Karl trả lời: “Khoảng từ 80 đến 100 triệu thuẫn, nhưng khi xét đến hoàn cảnh thực tế, e rằng ta không thể chuyển đổi thành thuế kèm theo cho giáo dục bắt buộc.”

Franz thắc mắc: “Vì sao?” Karl giải thích: “Giáo dục bắt buộc đem lại lợi ích cho toàn thể công dân Áo, nhưng nếu áp thuế giáo dục kèm theo thì chủ yếu đánh vào nông dân và quý tộc, như vậy thật không công bằng.” Karl nhìn Franz và nói, việc đổi tên thuế không thể làm loạn được, còn phải cân nhắc đến sức ảnh hưởng của xã hội. Nếu áp thuế giáo dục kèm theo cho tất cả các ngành nghề, thì lại phải giảm bớt thuế khác, kẻo sẽ vượt quá khả năng chịu đựng kinh tế. Trái lại, chỗ gánh nặng đầu tiên sẽ là tầng lớp công nhân dưới đáy xã hội, thu nhập hạn chế; họ khó có thể gánh thêm gánh nặng này, lập tức sẽ gây bất mãn, phản ứng dữ dội. Đây là điều chắc chắn không thể làm, Franz cũng không ngu ngốc đến mức phá vỡ niềm tin đã rất khó khăn tích tụ từ lâu.

Franz hỏi: “Tài chính bộ có kế sách nào để tránh vấn đề này không?” Karl nghĩ rồi nói: “Tài chính bộ đề nghị giữ nguyên thuế, hoặc thu từ nhân viên thần chức và đại thu, không đổi tên, do tài chính bộ trực tiếp quản lý. Ta có thể đề nghị giáo hoàng ra lệnh thu toàn bộ thuế này giao cho chính phủ, dùng làm kinh phí giáo dục.” Nói cách khác, chính phủ Áo chuẩn bị biến giáo hội thành công cụ của mình, kéo trói giáo hội phải chịu trách nhiệm. Franz suy nghĩ rồi nói: “Vậy tốt, vấn đề thuế giáo dục trước mắt hoãn lại, để giáo hội tiếp tục thu thuế nông sản.” Hắn không nỡ từ chối, bởi giáo dục bắt buộc ở Áo mang lại nhiều oán thán, hãy để giáo hội gánh vác. Ngay cả lão thiên thượng đế cũng chỉ quan tâm vài mươi năm thuế mà thôi; đến khi chính phủ Áo giàu có sẽ tìm lý do để xóa bỏ.

Ngoài giáo hội Thiên Chúa ra, các giáo hội khác cũng không tránh khỏi sự chú ý từ chính phủ Áo, tuy nhiên sức ảnh hưởng không lớn, tài lực cũng hạn chế, không vơ vét được nhiều tài sản – điều này khiến Franz cảm thấy yên tâm.

Năm 1848, vào ngày 2 tháng 11, chính phủ Áo theo yêu cầu của giáo hoàng Pius IX đã xuất binh tám vạn quân để can thiệp giải quyết nội bộ giáo hoàng, tranh chấp quyền lợi. Hành động này gây phản đối mạnh từ giai cấp tư sản phản động, khiến phong trào phản kháng ở Italy dâng cao. Rất nhiều dân tộc chủ nghĩa tụ tập ở Roma, muốn dùng hành động để kiềm chế quân đội Áo.

Kết quả cuối cùng, giáo hoàng Pius IX ra lệnh xử tử những kẻ phản loạn, quân đội Áo đã anh dũng tiêu diệt bọn họ. Ngày 7 tháng 11, quân Áo tấn công lực lượng phản động, giết hơn 8 ngàn người, bắt hơn 30 ngàn tù binh, chủ yếu là dân tộc chủ nghĩa Italy bị thương.

Đại bản doanh dân tộc chủ nghĩa Italy đóng ở vương quốc Sardinia – một lần thất bại trước Áo, khiến các thủ lĩnh dân tộc chủ nghĩa bị thương nặng. Về nước, Charles – chính phủ Albert hoảng sợ, không dám nổi loạn. Để giữ quyền lợi, họ vừa phải viện cậy Anh quốc, vừa kiểm soát trong nước để hạn chế phong trào dân tộc chủ nghĩa, tránh kích động Áo gây tai họa. Phần tử dân tộc chủ nghĩa thất vọng đổ về Roma, âm mưu phản công để giữ căn cứ cuối cùng. Kết cục dĩ nhiên bi thảm, giáo hoàng Pius IX trở lại Roma, đầu tiên làm việc là đàn áp phong trào dân tộc chủ nghĩa.

Pius IX thầm muốn thống nhất Italy, song với điều kiện phải do giáo hoàng lãnh đạo giáo hoàng quốc làm chủ. Nếu không đạt được điều này, giữ chân tài năng giáo hoàng là quan trọng nhất. Nhiều bang quốc Italy bên trong, vương quốc Sardinia có lực lượng mạnh nhất, được nhiều dân tộc chủ nghĩa ủng hộ, song Pius IX xem đó là hành động phản bội, ghê tởm phe cách mạng.

Hiện tại có Áo chống đỡ, Pius IX muốn đại khai sát giới. Dù tàn sát không phải giải pháp lâu dài, nhưng lại là cách tiêu diệt kẻ thù hiệu quả nhất. Máu tanh đẫm đất, Roma dần ổn định. Sau khi thu phục Roma, quân đội giáo hoàng dĩ nhiên trung thành với Pius IX, không cần quân đội Áo đứng ra giữ trật tự nữa.

Tại Vienna, Franz đề nghị Pius IX giải tán một phần quân đội, tiết kiệm chi tiêu, thay thế bằng quân lính đánh thuê người Thụy Sĩ bảo vệ giáo hoàng quốc. Đây là tiền lệ lâu đời, lính đánh thuê Thụy Sĩ từng đóng vai trò quan trọng chiến đấu khắp châu Âu, nhận được sự công nhận rộng rãi.

Từ thế kỷ 16 bắt đầu, vệ binh giáo hoàng hầu hết là lính Thụy Sĩ, họ thể hiện lòng trung thành qua nhiều biến cố lịch sử, như vào năm 1789 tại cung điện Versailles, 138 lính đánh thuê Thụy Sĩ thề bảo vệ Louis XVI, tất cả đều chết trận không một người bỏ chạy.

Sau biến cố Pius IX càng hiểu phải nghe lời, nếu đề xuất lính đánh thuê Đức có thể gây lo ngại âm mưu, nhưng lính Thụy Sĩ lại hoàn toàn đáng tin cậy. Mọi người đều biết Habsburg và người Thụy Sĩ có ân oán, dù gần đây quan hệ hòa hoãn, đa số người Thụy Sĩ không tin tưởng nhà Habsburg. Nhờ hiệu ứng này của Franz, từ nay Roma sẽ được bảo vệ bởi dũng mãnh, thiện chiến lính đánh thuê Thụy Sĩ.

Những người lính này lấy tiền đổi mạng, khiến uy quyền giáo hoàng tăng cường rất nhiều. Quân đội giáo hoàng có thể bị cách mạng lôi kéo hoặc chống đối, song lính đánh thuê Thụy Sĩ thì không hề quan tâm. Dĩ nhiên, đây là chuyện thời gian tới mới xảy ra.

Hiện tại lính đánh thuê Thụy Sĩ chưa được thành lập đầy đủ, Pius IX vẫn còn đội quân giáo hoàng nhưng không tin tưởng hoàn toàn. Hắn trục xuất phe phản loạn, hộ vệ chính là quân đội Áo.

Một Hồng Y cao hứng báo cáo: “Bệ hạ, hiện đã liên hệ được ba chi đội lính đánh thuê Thụy Sĩ, tổng cộng hơn hai nghìn người.” Pius IX hài lòng gật đầu. Người Thụy Sĩ trung thành, đáng tin hơn quân đội giáo hoàng. Nghĩ lại nếu Louis XVI có 1.380 lính Thụy Sĩ thay vì chỉ có 138, liệu có bị đưa lên máy chém hay không? Rất có thể ông ta đã được bảo vệ, không cần chạy trốn.

Tương tự vua Philip bị lật đổ nếu có đội lính đánh thuê, cách mạng đã bị trấn áp từ lâu. Pius IX suy nghĩ nhiều, tiếc rằng trước đây nếu có hơn 2.000 lính đánh thuê Thụy Sĩ, đã giết hết phần tử cách mạng rồi, đâu cần lưu vong biển người? Nhưng nghĩ sâu xa, đó là sai lệch. Làm vua cần người ngoài bảo vệ, chứng tỏ đã từng thất bại nhiều lần. Việc này thể hiện sự thiếu tin tưởng cực đoan vào thần dân, làm mất quan hệ quân thần thân mật lâu đời.

Dù vậy, với Pius IX không có vấn đề gì, ngai vàng càng bền vững, chẳng cần quan tâm nhiệm kỳ sau ra sao. Pius IX nói: “Nhanh chóng ký hợp đồng với họ, cho lính đánh thuê lập tức đến Roma nhận nhiệm vụ. Đồng thời tiếp tục tìm thêm lính đánh thuê Thụy Sĩ, hơn hai nghìn người mới đủ bảo vệ giáo hoàng quốc.”

Hồng Y hỏi: “Quân Áo chuẩn bị rút rồi sao?” Pius IX cười: “Đúng vậy, trung tướng Edmond nhiều lần đề nghị bỏ quân đội sớm, họ cũng mong về sum họp cùng gia đình đón Giáng sinh.” Việc Áo điều quân vào trấn áp phản loạn là gánh nặng lớn, nếu họ không rút sẽ gây phiền toái. Quân đội Áo chủ động xin rút phù hợp với ý muốn của Pius IX, giúp hắn giải quyết khó khăn.

Quân đội Áo được Pius IX khen ngợi vì kỷ luật nghiêm minh, không quấy nhiễu địa phương, không cướp bóc. Có lẽ nhờ mối hợp tác tốt với chính phủ Vienna, tướng lĩnh Áo như Edmond rất tôn trọng giáo hoàng, không gây rắc rối cho hắn.